Door Poetin te omarmen, daagt Xi de VS uit en doet hij een beroep op het Globale Zuiden

Tijdens zijn driedaagse bezoek aan Rusland dat woensdag eindigde, herhaalde Xi de steunbetuiging van Peking aan Poetin, die hij beschouwt als een noodzakelijke, zij het onvoorspelbare, partner in een groter plan om de Amerikaanse inspanningen om een ​​unipolaire wereld te domineren, te dwarsbomen. In een mogelijke botsing tussen liberale democratieën en autocratieën wil Xi Rusland, de belangrijkste en machtigste partner van China, aan zijn kant houden.

Terwijl Xi Rusland bezoekt, ziet Poetin zijn anti-Amerikaanse wereldorde vorm krijgen

“Alleen door zijn relatie met Rusland te consolideren, kan China de macht hebben om met de VS om te gaan”, zegt Zhao Minghao, een professor aan het Institute of International Studies aan de Fudan University in Shanghai. “China ziet dat de Verenigde Staten langdurige concurrentie willen aangaan. China moet het anti-Chinese sentiment in Moskou en de kans op ruggenprik door Rusland voorkomen.”

Voor Xi heeft de relatie een nieuwe urgentie gekregen door de banden van Beijing met de krater van Washington boven Oekraïne, bedreigingen voor Taiwan, handels- en technische concurrentie en, recentelijk, vermeende spionage via een ballon op grote hoogte. Het is ook de sleutel tot de Chinese inspanningen om steun te krijgen van niet-westerse landen ter compensatie van wat het ziet als een opkomende anti-Chinese coalitie onder leiding van de Verenigde Staten.

Het huidige partnerschap tussen China en Rusland dateert uit de jaren negentig, toen de twee na decennia van grensconflicten en ideologische geschillen de banden herstelden om een ​​verenigd front te vormen in een wereldorde van na de Koude Oorlog die werd gedomineerd door de Verenigde Staten. De relatie evolueerde naarmate de status van China groeide.

Xi en Poetin, die elkaar ‘beste vriend’ noemen, zouden elkaar meer respect tonen dan andere leiders; Xi’s reis was zijn eerste buitenlandse bezoek na zijn herbenoeming als president in maart. Poetin, die de economische ontwikkeling van China bewonderde, gaf dinsdag toe dat hij “een beetje jaloers” was.

Tijdens het bezoek beloofden de twee leiders de economische banden uit te breiden, de strategische samenwerking te verdiepen en door te gaan met het bouwen aan een “nieuw paradigma” in internationale betrekkingen. Als teken dat de top meer ging over het versterken van de Chinees-Russische banden, boekten de twee geen zichtbare vooruitgang met voorstellen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen.

In plaats daarvan haalden ze herinneringen op aan hun 40 persoonlijke ontmoetingen in het afgelopen decennium, gedeelde maaltijden – inclusief Xi’s favoriete Russische ijsje – en prezen ze elkaar rijkelijk voor hun ‘sterk leiderschap’ dat hun respectieve landen naar nationale verjonging leidde.

Het bezoek, dat Beijing een “reis van vriendschap, samenwerking en vrede” noemde, was ook gericht op publiek buiten China, de Verenigde Staten en Rusland – op ontwikkelingslanden die sympathiek stonden tegenover het idee van een wereldorde zonder Amerikaanse dominantie.

Tijdens een persconferentie waar geen van beiden vragen beantwoordde, zei Xi dat de betrekkingen tussen China en Rusland “veel verder gaan dan de bilaterale reikwijdte” en “cruciaal zijn voor de wereld en de toekomst van de mensheid”.

In afzonderlijke hoofdartikelen die in de Chinese en Russische staatsmedia werden gepubliceerd, prees Xi hun wederzijdse campagnes om zich te verzetten tegen “schadelijke daden van hegemonie, overheersing en pesten”.

“De Verenigde Staten en Europa zijn niet het beoogde doelwit van Beijing voor deze berichten”, zegt Ryan Hass, een voormalige Amerikaanse diplomaat voor China die nu werkzaam is bij het Brookings Institution in Washington. “Beijing werkt eraan om deze punten in de ontwikkelingslanden te landen, waar het werkt om zichzelf te positioneren als de leider en leidende stem van het Globale Zuiden.”

Met het bezoek aan Rusland zet Xi zich in om de door de VS geleide wereldorde op zijn kop te zetten

Afbeeldingen van Poetin die Xi de hand schudde, slechts enkele dagen nadat het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel tegen hem had uitgevaardigd wegens vermeende oorlogsmisdaden, stuurden ook een krachtige boodschap.

“Het laat zien dat Xi Jinping niet geïntimideerd is door het Westen en ook niet erg onder de indruk is van internationale gerechtelijke instellingen zoals het ICC”, zegt Thomas Eder, een analist die zich richt op de betrekkingen tussen China en Rusland bij het Oostenrijkse Instituut voor Internationale Zaken. “Het laat ook zien dat hij bij zijn partners blijft en dat hij achter hen staat. Dit geldt niet alleen voor Rusland, maar voor iedereen in het Zuiden.”

Toch moet China een evenwichtsoefening spelen om de steun te krijgen of te behouden van landen, vooral die in Europa, die kritisch staan ​​tegenover het optreden van Rusland. Pekings standpunt van februari over het oplossen van de oorlog in Oekraïne met een staakt-het-vuren is aangekondigd als een “vredesvoorstel”, ondanks het ontbreken van concrete maatregelen.

En hoewel het plan is bekritiseerd omdat het niet oproept tot terugtrekking van Russische troepen, stelt het China voor als een bemiddelaar en een verantwoordelijke macht die oproept tot terughoudendheid.

“Beijing wil echt zeggen: ‘Wij zijn niet het Westen. We gieten geen olie op het vuur. We creëren geen oorlogen’, zei Eder. “Indirect willen ze ook zeggen: ‘Wij zijn Rusland niet.'”

Hoewel de afkondiging door Xi en Poetin van een “nieuw hoofdstuk” in hun samenwerking het bewijs is dat de steun van Peking aan Moskou een langetermijnbeleid is, kunnen er enkele tekenen zijn dat het niet onvoorwaardelijk is. In februari 2022, net voordat Rusland Oekraïne binnenviel, gaven de twee een gezamenlijke verklaring af waarin ze hun partnerschap zonder grenzen verklaarden. Toch kwam de term “geen grenzen” niet ter sprake in de gezamenlijke verklaringen die zojuist in Moskou zijn ondertekend.

In december zei Fu Cong, de nieuwe Chinese ambassadeur bij de Europese Unie, in een interview met de South China Morning Post dat mensen “hier niet te veel in moeten lezen”, erop wijzend dat de relatie van Peking met de EU op dezelfde manier zou kunnen worden beschreven.

Chinese experts benadrukken ook dat er grenzen zijn aan het partnerschap, niet in de laatste plaats omdat Peking zegt dat het geen bindende militaire bondgenoten heeft – het heeft ‘partners’. China heeft de aantijgingen van de VS dat het overweegt militaire steun aan Rusland te verlenen, categorisch afgewezen, en daar wordt met geen woord over gerept in de verklaringen die Xi en Poetin aan het einde van het bezoek ondertekenden.

“Een van de belangrijkste signalen van deze top is dat China het verzoek van Poetin om militaire uitrusting, wapens en militaire capaciteiten te leveren, heeft afgewezen”, zei Zhu Feng, uitvoerend decaan van het Institute for International Studies aan de Universiteit van Nanjing. “Zelfs als China dat in het geheim zou doen, is het onmogelijk dat de Verenigde Staten en de wereld er niet achter zouden komen.”

De boodschap die Xi stuurde terwijl hij in Moskou was, was duidelijk, zei hij: “China zal zich bij Rusland voegen in het verzet tegen de Amerikaanse hegemonie, maar China zal de regering van Poetin niet steunen of helpen om deze oorlog voort te zetten. Deze oorlog is ook een ramp voor China.”

Lyric Li in Seoul en Vic Chiang in Taipei, Taiwan, hebben bijgedragen aan dit rapport.