Lange wachtlijsten en late detectie: hoe COVID-19 nog steeds kankerscreening in Europa beïnvloedt

Borstkankerspelden, dunne snorren in november, rottende tanden op sigarettenpakjes en afbeeldingen van zwarte longen in klaslokalen – bewustmakingscampagnes over kanker zijn een normaal verschijnsel in heel Europa.

Een van de belangrijkste redenen waarom deze beelden nu in de hoofden van veel mensen zijn gegrift, is eenvoudig: vroege opsporing van kanker kan levens redden.

“Hoe eerder kanker wordt opgemerkt, hoe gemakkelijker het te behandelen is en hoe groter de kans dat de persoon de ziekte overleeft. De 5-jaarsoverleving voor borstkanker is bijvoorbeeld 94% in stadium I en slechts 19% in stadium IV”, aldus Averil Power, de CEO van de Ierse kankervereniging.

Maar de COVID-19-pandemie heeft een enorme impact gehad op de manier waarop mensen toegang hebben gekregen tot hun huisarts, waardoor levensbedreigende achterstanden en wachtlijsten zijn ontstaan.

Een jaar na de pandemie waren er bijvoorbeeld een miljoen minder screenings op kanker in Engeland in vergelijking met het voorgaande jaar, volgens Cancer Research UK. En er waren tien keer meer mensen die een half jaar of langer moesten wachten op diagnostisch onderzoek.

‘Een op de 10 verwachte kankers werd niet gediagnosticeerd’

Een soortgelijke situatie is gemeld in de rest van Europa. Volgens Power werd “een op de 10 verwachte kankers niet gediagnosticeerd” tijdens het eerste jaar van de pandemie in Ierland.

En de gevolgen zijn verwoestend. Eerder deze maand waarschuwde de groep dat ongeveer 14% van de kankerpatiënten nu wordt gediagnosticeerd in de spoedeisende hulp van Ierland.

En meer dan 100.000 patiënten wachten naar verluidt nog steeds meer dan drie maanden op vitale scans.

Tijdens het eerste jaar van de pandemie was er ook een vergelijkbare daling van de kankergerelateerde financiering. Volgens het National Cancer Research Institute in het VK was er tussen 2020 en 2021 een daling van 9% in de financiering voor kankeronderzoek in vergelijking met de voorgaande twee jaar.

En de groep voegde eraan toe dat een van de grootste sectoren die in dat cijfer werden getroffen, de preventie van kanker was, waarbij blaaskanker, kanker van de dunne darm en neuroblastoom de grootste klap kregen.

Longkanker, borstkanker, leukemie, prostaatkanker, dikkedarmkanker en pancreaskanker werden niet getroffen.

Roept op tot meer screening op kinderkanker

Sommige groepen zijn historisch gezien achtergebleven als het gaat om kankerscreening, ongeacht de pandemie.

Volgens Paula Rodriguez, die samenwerkt met Asociación Galbán, een groep die gezinnen met kinderen met kanker in Spanje ondersteunt, screenen artsen in eerste instantie niet op kanker wanneer jongeren symptomen beginnen te vertonen. Dat komt omdat de eerste tekenen van kanker soms de symptomen van veel voorkomende kinderziekten kunnen nabootsen.

“Kinderkanker is een zeldzame ziekte die zich in eerste instantie kan manifesteren met dezelfde symptomen als andere veel voorkomende kinderziekten,” zei Rodriguez.

“Het wordt meestal gemaskeerd door kinderziektes en is vaak moeilijk te diagnosticeren. Dit leidt tot een probleem en in veel gevallen wordt de ziekte in zeer vergevorderde stadia ontdekt, wat de prognose van het kind verslechtert.”

Ze voegde eraan toe dat regelmatige screening op kinderkanker een “droom” is die op een dag mogelijk zou kunnen zijn.