Tony Blair wilde Vladimir Poetin aan de ‘toptafel’ terwijl hij premier was, ondanks de vrees van ambtenaren

Tony Blair wilde dat Vladimir Poetin een plaats zou krijgen aan de internationale ‘toptafel’ tijdens zijn tijd als premier, volgens onlangs vrijgegeven officiële dossiers.

De Arbeid PM van 1997 tot 2007 geloofde dat de Russische president in wezen een “Russische patriot” was en dat het belangrijk was hem aan te moedigen om westerse waarden over te nemen, zo blijkt uit de documenten die zijn vrijgegeven aan het Nationaal Archief.

Ambtenaren uitten echter hun vrees dat hij een terugkeer naar de houding van de Koude Oorlog vertegenwoordigde en vroegen zich af of hij te vertrouwen was.

In 2001, ongeveer een jaar na de luitenant van de KGB Mijnheer Poetin president werd, uitte een interne briefingnota nr. 10 met de titel “Poetins vooruitgang” de zorgen, waaronder een heropleving van Russische spionageactiviteiten.

“Ondanks de warmte van Poetin’s retoriek over de nauwe banden tussen Rusland en het VK, blijven de inspanningen van de Russische inlichtingendienst tegen Britse doelen op een hoog niveau”, zei het.

“De aanwezigheid van de Russische inlichtingendiensten in het VK bevindt zich op het niveau van de Koude Oorlog en ze blijven proberen actieve en vijandige officieren te posten om de Britse belangen wereldwijd tegen te werken.”

Het document bevat een lijst met toezeggingen van de heer Poetin aan de heer Blair tijdens hun ontmoetingen op internationale toppen, die vals bleken te zijn.

Ze omvatten onder meer steun voor de harde lijn van het Westen in de omgang met de Iraakse dictator Saddam Hoessein en toezeggingen dat Moskou zou stoppen met het leveren van het nucleaire programma van Iran.

Volgens de kranten had Poetin Blair bedankt voor het aanbieden van hulp na het zinken van de Russische onderzeeër Koersk, waarbij alle 118 bemanningsleden verloren waren gegaan, maar zeiden dat Russische functionarissen het aanbod tegenhielden terwijl ze valse geruchten verspreidden dat de onderzeeër was gezonken als gevolg van een aanvaring met een Britse onderzeeër.

In een nota die nu zeer relevant is, gegeven Russische invasie van Oekraïnezei Poetin ook tegen Blair dat hij niet als “anti-NAVO” wilde worden beschouwd, maar zijn minister van Defensie waarschuwde de NAVO vervolgens dat elke verdere uitbreiding “een grote politieke fout” zou zijn, waarbij Moskou “passende stappen” zou moeten nemen.

De nota maakt deel uit van een reeks briefingnota’s voor Blairs adviseur buitenlands beleid, John Sawers, voorafgaand aan de ontmoeting met hoge functionarissen van de nieuwe regering George Bush vóór de eerste ontmoeting van de premier met de nieuwe Amerikaanse president.

Blair vergeleek Poetin met de Franse oorlogspresident Charles de Gaulle tijdens gesprekken met de toenmalige vice-president Dick Cheney in Camp David.

“De premier beschreef hem als een Russische patriot, zich er terdege van bewust dat Rusland zijn respect in de wereld had verloren. Hem omschrijven als een Rus de Gaulle zou misleidend zijn, maar hij had een vergelijkbare mentaliteit”, aldus de nota van de bijeenkomst.

“Hij (de heer Blair) begreep dat Poetin een lage goedkeuringsscore had in de VS. Maar hij dacht dat het beter was om Poetin een positie aan de toptafel te geven en Poetin aan te moedigen zowel naar westerse opvattingen als naar het westerse economische model te grijpen.”

En ondanks de spanningen met de Russische president laten de dossiers zien hoe diplomatie regeerde, met een nr. 10-functionaris die de heer Blair tijdens zijn reis naar Moskou in 2001 meedeelde dat hij de president een set pas uitgebrachte zilveren nr. 10-manchetknopen moest geven voor zijn verjaardag.

Mandela-interventie ‘niet nuttig’

De dossiers onthullen ook spanningen tussen de heer Blair en Nelson Mandela, evenals met zijn kabinet, met name zijn kanselier Gordon Brown.

Uit dossiers bleek dat ambtenaren in nr. 10 vreesden dat de pogingen van de voormalige Zuid-Afrikaanse president Mandela om als tussenpersoon op te treden tussen de Libische leider kolonel Muammar Gaddafi over de bomaanslag op Lockerbie “waarschijnlijk niet zouden helpen”.

Mandela hielp als president bij het tot stand komen van de overeenkomst die er uiteindelijk toe leidde dat twee Libische inlichtingenagenten terechtstonden voor een Schotse rechtbank voor het bombarderen van Pan Am-vlucht 103 boven het Schotse dorp Lockerbie, waarbij 270 doden vielen.

Maar nadat zijn presidentschap eindigde en een van de verdachten in 2001 schuldig werd bevonden, probeerde Mandela tussenbeide te komen toen Gaddafi aandrong op de opheffing van de internationale sancties tegen Libië.

Anna Wechsberg in kabinet nr. 10 merkte op: “Mandela ziet zichzelf blijkbaar optreden als bemiddelaar tussen de premier en Gaddafi. Dit zal waarschijnlijk niet helpen.”

Wegdagen ‘behoorlijk akelig’

Over wrijving met het kabinet van de heer Blair, blijkt uit notities dat niet één hoge minister genoot van de jaarlijkse “uitjesdagen” die werden gehouden in het landhuis van Chequers van de premier.

David Milliband, toen een speciale adviseur nr. 10, klaagde dat geen enkel bedrijf hen op zo’n lukrake manier zou leiden.

“De traditie van een introductie van TB/GB (Tony Blair/Gordon Brown) en vervolgens een onsamenhangende opmerking van elk kabinetslid is behoorlijk afschuwelijk – en niet erg nuttig”, zei hij in een memo.

Uit de dossiers blijkt dat de stafchef van de heer Blair suggereerde dat de heer Brown de bijeenkomst over de economie in 1998 leidde en schreef: “U zei dat u dit niet leuk vond, maar ik zie niet in hoe u dit kunt vermijden.”

De heer Blair antwoordde: “Nee, we zouden moeten beginnen met een algemene politieke discussie die ik zou moeten leiden, en dan in (de) middageconomie.”